Tài khoản
Trong thời đại công nghệ hiện đại, một làn sóng mới đang nổi lên, đó là sự hồi sinh của những giá trị cũ trong thế giới mạng. Nhiều công ty khởi nghiệp đang phát triển các ứng dụng và mạng xã hội với mục tiêu mang lại trải nghiệm đơn giản và tích cực, gợi nhớ về không khí của Internet cách đây hai thập kỷ.
Ysabel Gerrard, giảng viên tại Đại học Sheffield, cho rằng các xu hướng thường có chu kỳ khoảng 20 năm, và hiện tại chúng ta đang sống trong giai đoạn hoài niệm về những năm đầu 2000. “Chúng ta thường nhớ về những điều giản dị trong quá khứ”, Gerrard chia sẻ. “Công nghệ cũng vậy: chúng ta đang tìm kiếm những ngày mà điện thoại còn đơn giản, mọi thứ đều phải kết nối bằng dây và mạng xã hội chưa phát triển mạnh mẽ như bây giờ”.
Khảo sát của một công ty phân tích cho thấy gần 50% trong số 1.000 người thuộc thế hệ Gen Z tại Mỹ mong muốn các nền tảng mạng xã hội hiện tại như TikTok hay Snapchat chưa từng xuất hiện. Hơn 20% trong số họ ước rằng smartphone chưa bao giờ được phát minh.
Ảnh: Disha Kukreja/Homegrown
Các Nền Tảng Mới Gợi Nhớ Về Internet Cổ Điển
Perfectly Imperfect, một nền tảng tin tức ra đời vào năm 2020, đã đặt ra câu hỏi thú vị: “Bạn có nhớ Internet ngày xưa không? Trước khi AI và các thuật toán vô hồn chiếm lĩnh?”. Nền tảng này đã cho ra mắt ứng dụng mạng xã hội PI.FYI vào năm 2024, với thiết kế hồ sơ gợi nhớ đến Myspace, và nội dung tương tự như Tumblr, nơi người dùng có thể chia sẻ về âm nhạc, phim ảnh và nhiều chủ đề khác. Tyler Bainbridge, đồng sáng lập Perfectly Imperfect, cho biết: “Mọi người đang nói về những điều họ yêu thích, và điều đó tạo nên một không gian rất riêng biệt”.
Theo thông tin từ một trang công nghệ, trong khi các ứng dụng như Threads và Bluesky đang theo đuổi phong cách đăng bài nhanh chóng, PI.FYI lại mang đến cảm giác của Internet hai thập kỷ trước, nơi mà cộng đồng người dùng nhỏ và không có thuật toán phức tạp. Điều này giúp tạo ra một môi trường tích cực, nơi mà ngay cả những bài đăng tiêu cực cũng chỉ đơn giản là chia sẻ về “những ngày tồi tệ”.
Zehra Naqvi, người sáng lập Lore – một mạng xã hội dành cho cộng đồng người hâm mộ, cũng nhớ về những ngày đầu của Internet với cảm giác gần gũi và thân thuộc. Cô cho biết sự suy tàn của Tumblr đã thúc đẩy cô tạo ra Lore, nhằm mang lại trải nghiệm tương tự cho người dùng.
Nhiều công ty khởi nghiệp khác cũng đang theo đuổi xu hướng này. Ứng dụng Noplace mô phỏng Myspace, trong khi Cosmos tự giới thiệu là “công cụ tìm kiếm khám phá cho người sáng tạo”, lấy cảm hứng từ Tumblr và Pinterest. Retro, được phát triển bởi cựu nhân viên Instagram, nhằm khôi phục lại ý nghĩa ban đầu của Instagram: chia sẻ hình ảnh.
Không chỉ có các công ty khởi nghiệp, ngay cả những nền tảng lớn như Tumblr cũng đang có sự phục hồi mạnh mẽ. Theo thông tin mới nhất, Gen Z hiện chiếm khoảng một nửa số người dùng hoạt động hàng tháng của ứng dụng này. Ngoài ra, Digg, một ứng dụng tổng hợp tin tức từ những năm 2000, cũng đang được giới trẻ “hồi sinh”.
Facebook và Instagram cũng không đứng ngoài xu hướng này. Vào tháng 3, CEO của một trong những nền tảng lớn nhất đã chia sẻ về mục tiêu mang lại “Facebook nguyên bản” trở lại, trong khi Instagram thử nghiệm các tính năng tương tự như Myspace, như việc thêm bài hát vào hồ sơ cá nhân.
Giao diện bảng tin của PI.FYI trên máy tính. Ảnh: Perfectly Imperfect
Tại Sao Nhiều Người Hoài Niệm Về Internet Thời Xưa?
Walid Mohammed, người điều hành một công ty tiếp thị nội dung, cho rằng sự hoài niệm đang trở thành một xu hướng mạnh mẽ. “Nó khơi dậy những ký ức trong mỗi người”, ông nói. “Người dùng đang cảm thấy mệt mỏi với mạng xã hội hiện tại”. Các nền tảng mạng xã hội tiên phong đang dần mất đi “tính xã hội” vốn có. Ví dụ, Meta đã thừa nhận rằng thời gian người dùng dành cho nội dung của bạn bè trên Instagram đã giảm xuống chỉ còn 7%.
Amber Atherton, một đối tác tại một công ty đầu tư mạo hiểm, cũng cho rằng vì không còn mạng xã hội thực sự nào nữa, mọi người đang tìm kiếm và tái tạo lại công nghệ từ quá khứ. Orkut Buyukkokten, một cựu kỹ sư của một trong những công ty công nghệ lớn nhất, đang phát triển một nền tảng mới nhằm thúc đẩy cộng đồng và kết nối xã hội. Ông cho rằng sau thời kỳ smartphone và đại dịch Covid-19, con người đã ngừng giao lưu với bạn bè và không còn biết hàng xóm của mình là ai, dẫn đến tình trạng cô đơn gia tăng.
Ông cũng bày tỏ sự thất vọng với các mạng xã hội hiện tại, cho rằng chúng mang lại cảm giác xấu hổ, bi quan và chia rẽ. Theo ông, sự lạc quan là điều quan trọng hơn cả. “Các công ty này đã thiết kế thuật toán để kiếm lợi nhuận, nhưng điều đó lại gây hại cho sức khỏe tinh thần của người dùng. Thế giới hiện tại đầy rẫy những điều đáng sợ, và nhiều trong số đó đến từ mạng xã hội”.
Tạp chí một trong những tạp chí nổi tiếng đã nhận định rằng những công cụ như Digg được thiết kế theo hướng mở, cho phép người dùng kết nối với bất kỳ ai và khám phá mọi thứ mà không bị ràng buộc bởi thuật toán. Trong khi đó, các công cụ hiện nay thường hiển thị nội dung nhằm giữ chân người dùng lâu hơn trên nền tảng, từ đó tăng cường quảng cáo và doanh thu. Năm 2008, người dùng có thể trở nên nổi tiếng nhờ những gì họ chia sẻ, nhưng đến năm 2025, điều quan trọng lại là số tiền bạn bỏ ra để quảng bá nội dung đó.
Nhiều chuyên gia cho rằng sự phát triển của AI cũng góp phần khiến người dùng hoài niệm về Internet thời xưa. “Chúng ta đang sống trong một thời đại công nghệ mà nhiều thứ trở nên bất tiện, và đó là hệ quả của AI”, Andy McCune, đồng sáng lập Cosmos, nhận định. “Con người đang nhớ về thời kỳ mà công nghệ mang lại cảm giác dễ chịu và không gây ảnh hưởng quá lớn”.
Tuy nhiên, Frances Corry, phó giáo sư tại một trường đại học, cho rằng Internet xưa không hoàn toàn chỉ có sự cộng đồng, bạn bè và sự sáng tạo. “Niềm tin rằng Internet thời kỳ đầu không xoay quanh tiền bạc và danh tiếng có thể không hoàn toàn chính xác. Sự hoài niệm có thể khiến con người nhìn nhận quá khứ một cách lãng mạn hơn thực tế”.
Nguyễn Văn A tổng hợp
