Tài khoản
Trong suốt giai đoạn kháng chiến và giải phóng dân tộc, nhiều nhà khoa học Việt Nam đã vượt qua khó khăn, thiếu thốn để thực hiện những nghiên cứu quan trọng, góp phần vào chiến thắng và sự thống nhất đất nước. Họ không chỉ là những người nghiên cứu mà còn là những chiến sĩ trên mặt trận khoa học, mang lại những giá trị thiết thực cho sức khỏe và đời sống nhân dân.
Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và ngày Quốc khánh, Triển lãm thành tựu Khoa học công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số Quốc gia đã diễn ra từ ngày 28/8 đến 5/9 tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, Đông Hội, Hà Nội. Tại đây, Bộ Khoa học và Công nghệ đã giới thiệu hàng trăm nhà khoa học với những đóng góp nổi bật. Dưới đây là một số gương mặt tiêu biểu trong số đó.
Giáo sư Hồ Đắc Di (1900-1984)
Giáo sư Hồ Đắc Di là một trong những bác sĩ đầu tiên của Việt Nam được thực dân Pháp cho phép thực hiện phẫu thuật trước Cách mạng Tháng Tám. Ông đã có những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực y học với các công trình nghiên cứu về sinh học và bệnh học, cùng với những quan điểm và phương pháp đào tạo cán bộ y tế. Những nghiên cứu của ông đã tạo nền tảng cho sự phát triển của y học hiện đại tại Việt Nam và ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều thế hệ cán bộ y tế. Ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996.
Hình ảnh GS Hồ Đắc Di (bìa phải) tiếp đón Chủ tịch Hồ Chí Minh và Bộ trưởng Bộ Giáo dục Nguyễn Văn Huyên tại Trường Đại học Y. Ảnh tư liệu
Giáo sư Trần Đại Nghĩa (1913-1997)
Giáo sư Trần Đại Nghĩa nổi tiếng với những công trình chế tạo vũ khí như đạn Bazoka và súng SKZ. Ông đã có những đóng góp quan trọng trong việc phát triển vũ khí cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, giúp quân đội Việt Minh nâng cao sức chiến đấu. Năm 1996, ông được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh cho những sáng tạo trong lĩnh vực này, đặc biệt là súng không giật SKZ, một minh chứng cho sự sáng tạo và nỗ lực tự lực trong chế tạo vũ khí.
Hình ảnh GS Trần Đại Nghĩa (đeo kính) và Đại tướng Võ Nguyên Giáp (bìa phải) tại Triển lãm vũ khí năm 1950. Ảnh tư liệu
Giáo sư Nguyễn Khánh Toàn (1905-1993)
Giáo sư Nguyễn Khánh Toàn là một trong những nhà sử học hàng đầu của Việt Nam, với nhiều công trình nghiên cứu sâu sắc về lịch sử. Ông đã áp dụng phương pháp luận Mác – Lênin để phân tích và lý giải các sự kiện lịch sử, khẳng định vai trò của giai cấp công nhân trong cách mạng. Những công trình của ông không chỉ có giá trị khoa học mà còn là tài liệu quý giá cho việc nghiên cứu lịch sử Việt Nam. Ông cũng được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996.
Giáo sư Trần Văn Giàu (1911-2010)
Trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, Giáo sư Trần Văn Giàu đã có những công trình nghiên cứu lịch sử có giá trị lớn, từ năm 1956 đến 1978. Ông đã đào tạo nhiều nhà sử học nổi tiếng và góp phần quan trọng vào sự phát triển của ngành khoa học xã hội và nhân văn tại Việt Nam. Ông cũng được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996.
Hình ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp và GS Trần Văn Giàu tại Đại hội III của Hội Khoa học lịch sử Việt Nam năm 1995. Ảnh: CAND
Giáo sư Đào Duy Anh (1904-1988)
Giáo sư Đào Duy Anh là một học giả tiên phong trong việc xây dựng nền tảng cho các ngành khoa học xã hội và nhân văn tại Việt Nam. Ông đã có những công trình nghiên cứu về lịch sử, văn hóa và địa lý, mở ra những phương pháp tiếp cận mới và có ảnh hưởng sâu rộng. Công trình “Lịch sử và văn hóa Việt Nam” của ông đã được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 2000.
Giáo sư Đinh Gia Khánh (1924-2003)
Giáo sư Đinh Gia Khánh là một trong những nhà khoa học đầu tiên đặt nền móng cho các ngành khoa học xã hội nhân văn tại Việt Nam. Ông đã có những nghiên cứu sâu sắc về văn học và văn hóa dân gian, góp phần mở rộng phạm vi so sánh trong khu vực Đông Nam Á. Công trình “Nghiên cứu về văn học dân gian và văn hóa dân gian” của ông đã được Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996.
Hình ảnh GS Đinh Gia Khánh. Ảnh: VNU
Giáo sư Nguyễn Văn Huyên (1908-1975)
Giáo sư Nguyễn Văn Huyên là một nhà khoa học và nhà giáo dục nổi tiếng, với bộ sách “Góp phần nghiên cứu văn hóa Việt Nam” đã đặt nền móng cho phương pháp nghiên cứu hiện đại trong các ngành khoa học xã hội, đặc biệt là dân tộc học và văn hóa học. Ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 2000.
Giáo sư Nguyễn Văn Hiệu (1938-2022)
Trong lĩnh vực khoa học tự nhiên, Giáo sư Nguyễn Văn Hiệu đã có những nghiên cứu quan trọng về các hạt sơ cấp và siêu dẫn nhiệt độ cao. Công trình của ông đã góp phần làm sáng tỏ bản chất của các hạt sơ cấp và được quốc tế công nhận bằng Giải thưởng Lenin.
Hình ảnh GS.VS Nguyễn Văn Hiệu. Ảnh: VAST
Giáo sư Lê Văn Thiêm (1918-1991)
Giáo sư Lê Văn Thiêm đã có những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực vật lý-toán học, đặc biệt là trong việc xây dựng nghiệm giải tích cho các bài toán liên quan đến môi trường không đồng chất. Những nghiên cứu của ông đã được ứng dụng vào nhiều lĩnh vực kỹ thuật, góp phần vào sự phát triển kinh tế – kỹ thuật của Việt Nam. Ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996.
Hình ảnh GS Lê Văn Thiêm. Ảnh tư liệu
Giáo sư Hoàng Tụy (1927-2019)
Giáo sư Hoàng Tụy đã phát triển nhiều phương pháp giải toán độc đáo, có giá trị thực tiễn cao trong các lĩnh vực kinh tế và kỹ thuật. Ông là người đầu tiên đưa ra các phương pháp tối ưu hóa, giúp giải quyết nhiều bài toán cấp bách trong quy hoạch và xây dựng. Ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996.
Hình ảnh GS Hoàng Tụy. Ảnh: Lê Anh Dũng
Giáo sư Nguyễn Đình Tứ (1932-1996)
Giáo sư Nguyễn Đình Tứ là một nhà vật lý hạt nhân nổi tiếng với các nghiên cứu về tương tác của các hạt cơ bản. Ông đã phát hiện ra phản hạt hyperon sigma âm, một minh chứng cho sự tồn tại của phản vật chất. Những nghiên cứu của ông đã đóng góp quan trọng vào lĩnh vực vật lý hạt cơ bản và được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 2000.
Giáo sư Nguyễn Xiển (1907-1997)
Giáo sư Nguyễn Xiển là người tiên phong trong ngành khí tượng thủy văn Việt Nam, với nhiều công trình nghiên cứu về khí hậu miền Bắc. Ông đã đóng góp vào việc xây dựng hệ thống dự báo thời tiết và ứng dụng dữ liệu khí hậu vào phát triển kinh tế và quốc phòng. Những đóng góp của ông đã tạo cơ sở khoa học cho việc hoạch định chiến lược sử dụng tài nguyên thiên nhiên.
Bảo Anh tổng hợp
